Windows Server Shadow Copies

Shadow Copies (Gölge Kopyalar), Windows işletim sistemlerinde bulunan bir özellik olup, dosyaların veya sürücülerin anlık kopyalarını oluşturur. Bu, bir dosyanın önceki sürümlerine geri dönmek veya yedekleme amacıyla kullanılabilir. Özellikle Windows Server ortamlarında sıkça kullanılır.

Şimdi uygulamalı bir şekilde işlemlerimizi yapmış olalım. Bu örneğimizde  Mountpoint diskimizi normal F diskimizin üzerine  Shadow Copies yöntemi yapıp daha sonra bu özelliğin nasıl kaldırılacağını görmüş olacağız.
Shadow Copies’i etkinleştirmek için  aşağıdaki yolların izlenmesi gerekmektedir. Sunucumuzda This PC bölümüne girilir. Burada Shadow Copies(Gölge Kopyaları) etkinleştirmek istediğimiz Disk’e sağ tıklanıp Configure Shadow Copies.. bölümüne  tıklanır.  

Not: Disklerimizi başka bir disk üzerine Shadow Copies yöntemi yapmak istersek Disk management  veya ilgili disk üzerine sağ tıklanması gerekmektedir.

Gelen ekranda Yes seçeneği seçilip devam edilir.

Gelen disk Listesinde Shadow Copies  özelliğini açmak istediğimiz M:\YEDEK6\ sürücüsü seçilip  Enable butonuna basılır. Bu şekilde seçilirse kendi üzerinde Shadow Copies işlemini yapmış olur. Default olarak Settings.. kısmından da görülebilir.

Enable butonuna tıkladıktan sonra gelen ekranda Yes ifadesine tıklıyoruz.

Enable yaptıktan sonra Settings bölümünde kendi üzerine Shadow Copies işlemini yaptığını ve değiştirilemez olduğunu görmüş oluyoruz.

Enable işlemini yapmadan , Settings kısmından daha detaylı bir şekilde işlemlerimizi ayarlayabiliriz. Burada hangi disk üzerinde kopya işlemlerimizi yapmak istiyorsak ilgili disk seçilmesi gerekmektedir. No limit seçeneği ile diskin tamamını kullanabilirsiniz. Use Limit ile belirli bir değer set edilebilir.

İlgili Disk seçimini yaptıktan sonra OK butonuna tıklıyoruz. Gelen ekranda Enable butonuna basıyoruz.

Gelen ekranda Yes ifadesine tıkladıktan sonra  Shadow Copies özelliğini disk üzerinde açmış oluyoruz.

Aktifleştiğini aşağıdaki resimde görmüş oluyoruz.

Sunucu üzerinde hangi diskler üzerinde  Shadow Copies  özelliğinin etkileştirildiğini görmek için aşağıdaki komut kullanılmaktadır.

İlk olarak cmd komut satırı yönetici olarak çalıştırılması gerekmektedir. Aynı komut powershell üzerinden de çalıştırılabilir.

vssadmin list shadowstorage

Eğer Shadow Copies’i kapatmak istersek aşağıdaki komut kullanılır:

İlgili Disk’e sağ tıklanıp Configure Shadow Copies.. bölümünden  ilgili diskin seçilip  Disable edilir. Shadow Copies özelliği pasif edilmiş olur.

Bazen Windows üzerinden Shadow Copies’i devre dışı bıraksak bile halen Shadow Copies yapısının cmd komut satırında baktığımızda çalıştığını gözlemleriz.(Gözlemlerim sonucu bu özelliğin No limit özelliğinin seçilmesinden dolayıdır. Sınırsız bir şekilde büyümesini söylüyoruz.)

vssadmin list shadowstorage

Yukarıdaki komut çıktısını kullanarak belirli bir sürücünün Shadow Copies’ini kaldırabilirsiniz:

Bu çıktının alınmasından sonra  Windows üzerinden F diskine sağ tıklanıp  Configure Shadow Copies seçilir. M:\YEDEK6\    Volume’üne gelinerek Settings’e bastığımızda Storage area Located on this volume: kısmında F: diskinin seçili olduğu ve Maximum Size: No Limit seçiliydi.

Bu shadow storage alanının silinmesi için öncelikle No limit seçeneğini Use limit olarak seçip 500 MB değerini girmemiz gerekiyor. Yoksa aşağıdaki gibi bir hata mesajı almış oluruz.

Tekrar vssadmin list shadowstorage komutu çalıştırılınca UNBOUNDED kısmının vermiş olduğumuz 500 MB’a geçtiği görülmüştür.

vssadmin list shadowstorage

İlgili disk üzerinde Shadow Copies özelliğini kapatmak için aşağıdaki komut kullanılır.

vssadmin delete shadowstorage /for= \\?\Volume{9068f1a1-afae-4580-84a4-41470e2813e6}\ /on= \\?\Volume{60fe96cc-6a11-4df0-8abd-deea2e32e10a}\

Yukarıdaki komutta ilk /for= ifadesinden sonra  For volume değeri yazılmaktadır.

\\?\Volume{479cf9b9-9377-4b80-b8e3-306a974a05ff}\

Shadow Copy Storage volume kısmında bulunan ifade ise /on= ifadesinden sonra yazılması gerekmektedir.

\\?\Volume{d29460e0-953a-4dc9-a573-2c709e005f0b}\

İlgili komutu çalıştırdıktan sonra Shadow Copy işleminin başarılı bir şekilde silindiğine dair mesajla karşılaşırız.

NOT: Eğer limiti 500 mb yada herhangi bir değere çekince Used Shadow Copy Storage space: veya Allocated Shadow Copy Storage space: alanları 0 değeri görünmüyorsa hata mesajıyla karşılaşırız. Aşağıdaki resimde dikkat ederseniz değerlerimiz 0 görünmüyor.

İlgili komutumuz hata mesajı vermektedir.

Bunun önüne geçmek için disk üzerinde Shadow Copy bölümünde bulunan settings kısmında default değer olan 320 ifadesini girdiğimizde yukarıdaki değerlerin 0 olduğu gözlemlenir ve başarılı bir şekilde silinebilir. Başlangıç olarak  maximum shadow copy storage space alanı düşük olduğu için ben bu değeri girmiş oldum. Sizde mevcut alanınıza göre mevcut bir alan set etmeniz gerekmektedir.

Tekrardan kontrol ettiğimizde sunucumuz üzerinde herhangi bir Shadow Copy özelliğinin olmadığını görüyoruz.

Düzelme olmuyorsa Windows üzerinde Shadow Copy servisinin kapatılması gerekmektedir.

Kaldığımız yerden devam edecek olursak aşağıdaki kontrol komutu ile kontrol edilip sunucu üzerinde bulunan disklerde bu özelliğin aktif olup olmadığını görebiliriz.

vssadmin list shadowstorage

İşlem gerçekleştirilmeden F diskinini boyutunun Shadow Copy özelliğinin pasif edilmesiyle hangi boyuta geldiğini görmüş oluyoruz.

Gerçek ve test üzerinde bu işlemler koordineli bir şekilde yaptığım için yukarıdaki ekran resimlerinde bazı yerlerde disk isimleri farklı olabilir.

Shadow Copies Avantajları & Dezavantajları

Avantajlar:
– Dosyaların önceki sürümlerine geri dönebilme
– Kullanıcı hatalarından kaynaklanan veri kayıplarını önleme
– Anlık yedekleme çözümü sunma

Dezavantajlar:
– Disk alanı kullanımı artabilir
– Kötü amaçlı yazılımlar (örneğin ransomware) bazen Shadow Copies’i silebilir
– Shadow Copies, tam bir yedekleme çözümü değildir

SQL Server   Shadow Copies’i doğrudan kullanmaz, çünkü SQL Server kendi yedekleme mekanizmalarına (Full, Differential, Transaction Log Backups) sahiptir. Ancak bazı durumlarda etkileri olabilir:  

-VSS (Volume Shadow Copy Service) tabanlı bir yedekleme yazılımı kullanıyorsan (örneğin, Veeam, Acronis, Windows Server Backup).
– Bazı üçüncü taraf yedekleme yazılımları, SQL Server’ın çalışan veritabanı dosyalarını yedeklemek için Shadow Copies kullanabilir. Bu yazılımlar hata verebilir veya yedekleme başarısız olabilir.
– Eğer SQL Server sanallaştırılmış bir ortamda (Hyper-V veya VMware) çalışıyorsa, bazı snapshot veya backup işlemleri başarısız olabilir.
Sonuç olarak  SQL Server bağımsız yedekleme mekanizmalarını kullanıyorsa, Shadow Copies’i kapatmanın doğrudan bir etkisi olmaz.
Not: Çalıştığınız ortamda NetBackup veya farklı bir backup tools aracılığıyla haftalık veya aylık olarak disklerinizin backup’ı yedekleniyorsa, bu yedekleme araçları sayesinde sunucumuz üzerinde yedek alınan tüm diskler üzerinde shadow copies özelliği aktif edilip tekrardan pasif edilmektedir. Yedekleme sonucunda bazı shadow copies disk üzerinde kaldırılırken, bazı diskler üzerinde bu özellik açık kalmaktadır. Açık kalan disk üzerinde shadow copies özelliğinin No limit ifadesinden çıkarılıp tekrardan Use limit ifadesiyle default değer olan 320 mb ifadesine getirilmesi gerekmektedir. Çünkü disk üzerinde tamamen kaldırılan shadow copies özelliği disk üzerinde shadow copies zincirini bozduğu buda sunucumuz restart olduğunda disk ünitemizi kaybetmemize sebebiyet vereceği için shadow copies özelliğinin açık bırakılıp 320 mb değere çekilmesi gerekmektedir. NetBackup aracılığıyla backup alınan diskler shadow copies olarak disk seçimini kendi karar vermektedir. Yedek diskinin yedeği alınırken öncelikle diskteki dosya size’ı kadar bir shadow copy dosyası aynı disk yolunda oluşturuluyor. Eğer disk yolunda diskteki dosyanın size’ı kadar boş yer kalmadıysa müsait olan başka diskte bu shadow copy storage alanı oluşmaktadır.

Bu makalede Windows Server Shadow Copies  özelliğini detaylı bir şekilde görmüş olduk. Makale oluşturmamda emeği geçen Erkan Bey’e teşekkürler.

Başka bir makalede görüşmek dileğiyle..

“Demek ki, zorlukla beraber bir kolaylık var.” İnşirah-5